هالیوود و حقوق جنگ
نویسنده: Eve Massingham[2]
مترجم: سینا سلیمی
دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی دانشگاه علامه طباطبائی
ویراستار علمی: دکتر فاطمه کیهانلو
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی
ماده 1 مشترک کنوانسیون‌های ژنو اوت 1949 (CA 1) یک تعهد حقوقی را بر کلیه دولت‌ها به‌عنوان طرفین کنوانسیون‌ها تحمیل می‌کند؛ دولت‌ها در هر شرایطی باید به حقوق بین‌الملل بشردوستانه(IHL) احترام بگذارند و آن را تضمین کنند. اگرچه تعهد مندرج در ماده 1 (CA 1) منحصراً توسط دولت‌ها انجام می‌شود، اما بازیگران خصوصی می‌توانند به ترویج پیروی از IHL کمک کنند. این پست بر این موضوع تمرکز دارد که چگونه بازیگران خصوصی در یک بخش خاص یعنی صنعت سرگرمی، می‌توانند در ترغیب و حمایت دولت‌ها مشارکت داشته باشند.
تاریخچه‌ای طولانی از همکاری متقابل
همان‌طور که نویسندگان همکار من و کتاب اخیراً چاپ‌شده‌ام یعنی تضمین احترام به حقوق بین‌المللی بشردوستانه، روشن می‌سازد، هیچ راه مشخصی برای اثر بخشیدن به تعهد دولت برای اطمینان از احترام به حقوق جنگ وجود ندارد. اگرچه تعهد به دولت بار می‌شود، اما اقدام دولت به‌تنهایی نمی‌تواند رعایت حقوق بین‌الملل بشردوستانه را تضمین کند. (به‌عنوان‌مثال، بنگرید به: نوشته کاترین دروموند درباره تضمین احترام به حقوق بین‌المللی بشردوستانه مربوط به بازیگران خصوصی(
در فیلم‌ها، نمایش‌های تلویزیونی و بازی‌های ویدئویی امروزی، به تصویر کشیدن جنگ و درگیری غیرمعمول نیست.از این اشکال از سرگرمی عموم مردم و اعضای نیروهای مسلح به‌طور یکسان لذت می برند. با توجه به مخاطبان گسترده‌ای که محصولات صنعت سرگرمی دارد، این صنعت می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر نحوه به تصویر کشیده شدن پیروی از IHL در رسانه‌های مختلف داشته باشد.
با به رسمیت شناختن شدن نفوذ هالیوود و به‌خصوص صنعت سرگرمی بین‌المللی، پنتاگون اولین اداره رابط سرگرمی خود را در سال 1942 تأسیس کرد[3]. امروزه دفاتر رسمی بسیاری در داخل حکومت به‌منظور ارتباط بین تهیه‌کنندگان و کارگردانان و بازوهای مختلف نظامی یا شاخه های اطلاعاتی حکومتی به وجود آمده است(به‌عنوان‌مثال، دفتر رابط سرگرمی در نیروی هوایی ایالات‌متحده را ببینید).
سباستین کامف رابطه بین حکومت و صنعت سینما را یک ‘انتفاع متقابل’ نامیده است. در این انتفاع متقابل، تهیه‌کنندگان اجازه دسترسی به تجهیزات نظامی را دریافت می‌کنند (تجهیزاتی که بدون کمک دولت یا در دسترس نیست یا به‌شدت گران است) و در مقابل دولت قدرت این را دارد که متن فیلم‌نامه را ویرایش کند. درمورد ارزش این رابطه نمی توان اغراق کرد. جورج لوفلمن می نویسد: ‘نیروهای مسلح فقط ارائه‌دهندگان خدمات منفعل به صنعت فیلم نیستند، بلکه درواقع یک بخش فعال در روند فیلمسازی هستند.’
علاقه شدید ارتش به حصول اطمینان از اینکه صنعت سرگرمی داستان‌ها را به‌گونه‌ای روایت می کند که ارتش تمایل دارد، امکان استفاده حداکثری از این رابطه به‌منظور اثر بخشیدن به تعهدات مربوط به احترام وتضمین احترام به IHL را مطرح می کند.
واضح است که فیلم‌سازان می‌توانند از حمایت پنتاگون یا سایر نهاد‌های دولتی بهره‌مند شوند. برای مثال، راه طولانی تا خانه(The Long Road Home)، مجموعه‌ای که توسط نشنال جئوگرافیک در مورد نبرد برای تصرف شهر صدر در جنگ عراق تولید شده و مورد تحسین منتقدان قرار گرفته است، احتمالاً نمی‌توانست بدون تأیید پنتاگون و حمایت گسترده ارتش ایالات‌متحده ساخته شود. به‌طور مشابه، رابطه دولت هند با بالیوود منجر به حمایت مالی، تدارکاتی و اطلاعاتی دولت از فیلم‌های نظامی، ازجمله فیلم‌هایی شده است که پاکستان را به روشی که مطابق با سیاست خارجی رسمی هند است، به تصویر می کشند.
صنعت بازی‌های ویدئویی نیز از همکاری با ارتش بهره‌مند شده است. بازی‌های ویدئویی ریشه در فن آوری نظامی ( به‌ویژه فن‌آوری‌های هسته‌ای در طول جنگ سرد توسعه یافته است) دارند. تاریخچه طولانی همکاری این دو، منافع متقابلی ، ازجمله ازلحاظ آموزش و شبیه‌سازی، ایجاد کرده است. به‌طور مشخص صنعت بازی‌های ویدئویی از فنّاوری شبیه سازی نظامی بهره‌مند شده است.
دولت‌ها چه کاری می‌توانند بکنند؟
نقض قواعد رخ می‌دهد، و این نقض‌ها نباید توسط صنعت سرگرمی روتوش شود. در عوض، نقض IHL باید به‌گونه‌ای نمایش داده شود که اجازه تفکر درباره عواقبی که از عدم پیروی از قواعد حقوقی ناشی می شود یا باید باشد، را به مخاطب بدهد.
تشویق صنعت سرگرمی به اقرار به نقض قواعد حقوقی ناکامل و حمایت از داستان‌هایی که به‌درستی IHL را نمایش می‌دهد، به درک عمومی و احترام به قواعد قابل اعمال در مخاصمات مسلحانه کمک می‌کند. قبلاً استدلال کردم که دولت‌ها باید در هنگام تصمیم‌گیری در مورد تهیه و استفاده از جنگ‌افزارها، وظایف خود ذیل IHL را در نظر بگیرند، و دیگر نویسندگان نیز در کتاب تضمین احترام به حقوق بین‌الملل بشردوستانه، استدلال کرده اند که دولت‌ها باید در مورد سایر مسائل، مانند قواعد مبارزه با تروریسم، بانکداری و مقررات مالی، به همین ترتیب تصمیم گیری کنند. به‌طور مشابه، دولت‌ها باید در هنگام تصمیم‌گیری برای حمایت از صنعت سرگرمی، تعهدات خود ذیل IHL را در نظر بگیرند.
دولت‌ها می‌توانند از طریق تأمین مالی اقسام هنر (ازجمله سینما و …) نقشی ایفا کنند که احترام به قواعد حقوقی را به رسمیت بشناسد و ترویج کند. علاوه بر این، ازآنجایی‌که کارکنان نظامی سابق به‌طور فزاینده‌ای برای کار در صنعت سینما استخدام می‌شوند، دلیلی وجود ندارد که حقوق جنگ خصوصاً از منظر نظامی به درستی به تصویر کشیده نشود.
مسیری امیدوارکننده در پیش رو
هیچ تعهد حقوقی مشخصی وجود ندارد که صنعت سرگرمی را برای ارتقای احترام به IHL ملزم کرده باشد، و انتظاری نیست که در آینده چنین الزامی برقرار شود. بااین‌وجود، اقداماتی که بازیگران خصوصی در صنعت سرگرمی را تشویق کند تا احترام به حقوق بین‌الملل بشردوستانه را در کار خود در نظر بگیرند، بدون شک ارزشمند هستند. روشی که برای به تصویر کشیدن قواعد حقوقی در یک فیلم، نمایش تلویزیونی، یا بازی‌های ویدئویی استفاده می‌شود، قطعاً می‌تواند تأثیر مثبتی بر میدان جنگ داشته باشد.
به تصویر کشیدن احترام به IHL به این معنا نیست که صنعت سینما باید موفقیت تجاری را قربانی کند. نمایش‌های تلویزیونی بلندمدتی مانند بیمارستان جراحی متحرک ارتش (M * A * S * H)، که مردم را در مورد نیاز حقوقی و اخلاقی برای درمان اسیران زخمی و بیمار دشمن آموزش می‌داد، بسیار محبوب بوده است. فیلم‌های گوناگونی بر اساس مسائل مربوط به پیروی از قواعد حقوقی در مخاصمات مسلحانه نیز وجود دارد که با موفقیت تجاری مواجه شده‌اند. به‌عنوان‌مثال، فیلم کلمبیایی رنگ‌های کوهستان (Los Colores de la Montana)، باقدرت درون‌مایه‌های جابجایی اجباری و آلودگی ناشی از سلاح را که همه در زمان جنگ‌های داخلی با آن آشنا هستند، را به نمایش می‌گذارد. فیلم مردان آثار تاریخی (The Monuments Men) بسیاری از طرفداران سینما را با ایده حفاظت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه آشنا کرد. و اما فیلم چشمی در آسمان (Eye in the Sky) ، مردم را با فرایند محاسبه خسارات جانبی ‘قابل‌قبول’ در مواجهه با قتل‌های هدفمند آشنا کرد.
دولت‌ها با توجه به نفوذ خود در صنعت سرگرمی، می‌توانند نقش مهمی در تضمین احترام به IHL از طریق تعیین زمان و نحوه پشتیبانی از پروژه‌های سینمایی، تلویزیونی و بازی‌های ویدئویی ایفا کنند. پشتیبانی از پروژه‌هایی که به‌درستی اعمال IHL را به تصویر می‌کشند، تشویق صنعت سینما برای نشان دادن عواقب ناشی از نقض قواعد IHL و تشویق صنعت سینما برای روایت داستان‌هایی که در آن‌ها افرادی که قواعد IHL را رعایت می‌کنند مورد تجلیل قرار می‌گیرند، همگی جزء وظایفی است که دولت‌ها باید انجام دهند. درنهایت، چرا صنعت سرگرمی ما نمی‌تواند یک رسانه مثبت برای تقویت درک و احترام نسبت به قانون باشد؟
[1] Eve Massingham. 2022 February 1. Hollywood and the laws of war.
https://lieber.westpoint.edu/hollywood-laws-of-war/
[2] دکتر ایو ماسینگهام یکی از اعضای ارشد تحقیقاتی در دانشگاه کوئینزلند است. او یکی از نویسندگان کتاب تضمین احترام به حقوق بین الملل بشردوستانه (Routledge، 2020) است. این پست بر اساس یک مقاله مفصل تر است که به زودی در ژورنال Media and Arts Law منتشر خواهد شد.
[3] اصطلاح ‘هالیوود’ به عنوان یک اصطلاح مشترک برای صنعت فیلمسازی آمریکایی، در این پست برای نشان دادن صنایع فیلمسازی در سراسر جهان از جمله ‘بالیوود’، ‘نالیوود’، و صنایع فیلمسازی بریتانیا و فرانسه، و همچنین دیگر بازیگران صنعت سرگرمی در جهان، مانند استودیوهای تلویزیونی و توسعه دهندگان بازی های ویدئویی، استفاده شده است.