ارزیابی نفوذ مطالعه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در مورد حقوق بین‌الملل بشردوستانه عرفی(IHL)
Marko Milanovic
مترجم: دکتر امینه مویدیان
پژوهشگر حقوق بین‌الملل عمومی و مدرس دانشگاه
ویراستاران علمی: دکتر حجت سلیمی ترکمانی
دانشیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
و گروه پژوهشی آکادمی بیگدلی
خوانندگان عزیز! اگر به شدت نیازمند مطالعه تابستانی سبک هستید، پیشنهادی برای شما دارم که شامل صفحات گسترده تهیه شده در ساحل است؛ البته در صورتی که تمایل داشته باشید. اخیرا من و سَندی سیواکوماران مقاله‌ای پیش‌نویس شده در SSRN گذاشته‌ایم که در آن به ارزیابی اعتبار مطالعه حقوق بشر دوستانه بین‌المللی عرفی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ که در بازبینی بین‌المللی صلیب سرخ در حال ارائه شدن است، پرداخته‌ایم.
هدف اصلی این مقاله به عنوان یک موضوع توصیفی محض و تا حد امکان دقیق و درست، تثبیت درجه اعتبار کتاب حقوق بشر دوستانه عرفی بین‌المللی در نظام حقوقی بین‌المللی و نیز چگونگی گسترش آن طِی بیش از ۱۵ سال از زمان انتشار است. ما در انجام این ارزیابی، روی الگوهای ارجاع به کتاب مذکور خصوصا توسط دادگاه‌های داخلی و بین‌المللی تمرکز کرده‌ایم.
ایده اصلی در این جا آن است که دادگاه‌ها در تعیین اینکه از چه منابعی برای استناد استفاده کنند، اساسا تمایل دارند اعتبار و متقاعدسازی تصمیمات خود را که به وسیله خوانندگان مورد ارزیابی قرار می گیرند، افزایش دهند. اما از طریق استناد به کارهای علمی، آن‌ها اعتباری که به نحو مورد تاییدی به آن تکیه دارند را به یک اندازه مورد تصریح قرار می‌دهند. اعتبار، از طریق عادت و تکرار اجرا می‌شود؛ از طریق عمل و در یک فرآیند غیررسمی، تکاملی و نردبانی که به وسیله آن برخی منابع به طور تصاعدی با افزایش استفاده و پذیرش، قدرتمندتر و معتبرتر می‌شوند(شاوِر).
بنابراین، هر چه دادگاه‌های بین‌المللی و داخلی و دیگر دست‌اندرکاران مختلف تاثیرگذار در نظام حقوقیِ جهانی با یک ابزار نظیر کتاب ICRC معتبرتر رفتار کنند، نفوذ و اعتبار آن منبع بیشتر شده و محتمل‌تر است که دیگران نیز به تدریج آن را قدرتمند و معتبر تلقی نموده و در تصمیمات و احکام خود به آن استناد کنند. بنابراین چه نتیجه‌ای حاصل می‌شود؟
اینجا چکیده‌ای وجود دارد که به گونه‌ای امیدبخش، محرک است: در سال ۲۰۰۵ کمیته بین‌المللی صلیب سرخ(ICRC) یک تحقیق دو جلدی از حقوق بشردوستانه عرفی بین‌المللی(IHL) منتشر کرد. در حالی که این تحقیق در دست چاپ بود، همزمان با انتقاد و تحسین مواجه شد و اکنون این تحقیق به یک مرجع استاندارد برای وکلا و همچنین به یک مرجع شبه‌آکادمیک(تا جایی که به آکادمی مربوط می‌شود) تبدیل شده است. احتمالا این کتاب تنها اثر در حوزه حقوق بشردوستانه بوده که تا حد این مورد استناد قرار گرفته است. اما این مطالعه در عمل تا چه حد قدرتمند و معتبر است؟
این سوالی است که امیدواریم در این مقاله به آن پاسخ دهیم. این سوال می‌تواند از زوایای مختلف زیادی شکل گرفته و مطرح شود. در اینجا ما یک زاویه تجربی از طریق جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل استنادات مربوط به این مطالعه در اسناد حاوی اصطلاحات مربوط به رویکردهای دولتی در احکام دادگاه‌ها و محکمه‌های بین‌المللی و نتایج سایر بازیگران تاثیرگذار را انتخاب کرده‌ایم. تجزیه و تحلیل ما ثابت می‌کند که این تحقیق به طور روزافزون به عنوان یک ابزار بسیار قدرتمند و معتبر تلقی می‌شود؛ به طوری که برای انعکاس صرف حقوق بین‌المللی عرفی بر اساسی که مطالعه مطرح می‌کند، یک پیشنهاد خاص یافت خواهد شد. در صورت فقدان هر گونه عقب‌نشینی هماهنگ خصوصا توسط کشورها(و چنین عقب‌نشینی‌ای به نظر نمی‌رسد که امروزه مشهود باشد، حتی اگر از ابتدا چنین نبوده و مقداری نارضایتی باقی مانده باشد) قدرت و اعتبار مطالعه بعدها از طریق تکرار و عادت با گذر زمان تحقق خواهد یافت. اعتبار مطالعه این کتاب خصوصا از بررسی آراء و احکام دادگاه‌ها و مراجع بین‌المللی آشکار می‌شود، اما افزایش این اعتبار و قدرت این اثر وسیع بوده و تنها محدود به آن‌ها نمی‌شود.
تمایل گسترده در استناد به این منبع به عنوان یک مرجع اساسی و محض برای اثبات وجود حقوق عرفی(بدون هر تجزیه و تحلیل مستقل و اغلب به شکل یک متن شبه‌قانونی) قابل ملاحظه است و حتی ارجاعات نسبتا جزئی اما تاییدکننده، حلقه بازخورد این قدرت و اعتبار را تحکیم می‌نمایند.
قدرت و اعتبار این منبع نه تنها به دقت و سخت‌گیری زیاد و تخصص کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، بلکه به زمینه‌های صرفا عملی موضوع مطالعه نیز مربوط است. این تحقیق انواع نیازهای برآورده نشده از جهات دیگر را نیز برآورده می‌سازد و از زمان چاپ آن هیچ پروژه رقیبی- حتی صرف نظر از اجرا- این قدر متقاعدکننده نبوده است.
تحقیق مورد نظر کاملا مفید است؛ خواه در راستای اهداف اساسی نظیر تنظیم قوانین مخاصمات غیربین‌المللی و یا اهداف صرفا سطحی نظیر پیدا کردن استناداتی برای مسائل غیر بحث‌برانگیز. از آن جایی که ]این تحقیق[ مفید نیز باقی خواهد ماند و همچنین چون بسیاری از نهادهای بین‌المللی حقوقی آن را سابقا معتبر تلقی کرده‌اند، فرآیند پذیرش آن به احتمال زیاد ادامه خواهد داشت.
. https://www.ejiltalk.org/assessing-the-authority-of-the-icrc-customary-ihl-study/
– ویراستار ادبی: صادق بشیره(گروه پژوهشی آکادمی بیگدلی)