چه کسی وبلاگ‌های حقوق بین‌الملل را می‌خواند؟

«چه کسی وبلاگ‌های حقوق بین‌الملل را می‌خواند؟

ردیابی ردپاهای کشورهای خاص»[۱]

Abhijeet Shrivastava & Aryaman Kapoor[2]

برگردان و پژوهش: دکتر رضوان باقرزاده

عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا، همدان

ویراستار علمی: دکتر آناهیتا سیفی

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

مقدمه

به عنوان دانشجویانی از جهان جنوب[۳] که به مشارکت در آکادمی و نظام حقوقی بین‌المللی امیدوارند، ملاحظه تلاش‌های اخیر «Opinio Juris» در جهت کمک به نقد برخی سوگیری‌‌های نظام‌مند در این فضاها دلگرم‌کننده بوده است. به عنوان مثال راجیکا کاپور به ما یادآوری می‌کند که چگونه کارآموزی بدون دستمزد، بر کنار گذاشتن دانشجویان جهان جنوب از فرصت‌‌های مهم بین‌‌المللی و نقل و انتقال‌های به ‌ویژه در موارد تبعیض‌سازی نظیر نژاد، طبقه، صنف و جنسیت موثر است. پژوهش دکتر دایاس نشان داد که چگونه دانشمندان در برخی مناطق جغرافیایی در جهان شمال، به ویژه مردان، بر نشریات موجود و رایج در مجموعه تک¬نگاری‌های حقوق بین‌الملل توفق و تسلط دارند. بیان چنین واقعیاتی اولین گام به سوی گفت‌وگو درباره فراگیری و دسترسی است.

در این پست می‌‌خواهیم این رویکرد را با طرح این پرسش ادامه دهیم: مخاطبان وبلاگ‌‌های حقوق بین‌الملل چه کسانی هستند؟ آیا این چنین است که دانش تولید شده و مورد بحث در این فضاها عمدتا بینندگانی از چند منطقه جغرافیایی محدود، به ویژه کشورهای جهان شمال دارد؟ با توجه به مسئولیت‌‌هایمان به‌ عنوان ویراستاران وبلاگی که توسط دانشجویان اداره می‌شود، ناگزیر نه تنها باید به این بیندیشیم که آیا اساسا چنین تفاوت‌‌هایی وجود دارد یا خیر بلکه در صورت مثبت بودن پاسخ، این مسئله نیز حائز اهمیت است که چه واکنشی باید داشت. با استفاده از نرم‌‌افزارهای آنلاینی که ترافیک نام‌‌های دامنه را ردیابی می‌کنند، داده‌هایی به دست آورده‌ایم که حاکی از ردپای برخی کشورهای خاص در تالارهای گفتگوی [فروم‌های] حقوق بین‌الملل است. در ادامه یافته‌های اولیه خود را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم.

روش پژوهش

قبل از ارائه داده‌های یافت شده لازم است روش خود را برای ردیابی ترافیک کشورهای خاص و برخی رفع مسئولیت‌های همراه با آن مورد بحث قرار دهیم. داده‌های مورد استناد از دو سایت رقیب پیشرو که به بازاریابی و بهینه‌سازی موتورهای جستجو کمک می‌کنند، گرفته شده است: Semrush و Similar Web. از Semrush اطلاعات مربوط به ترافیک وب سایت از ۱ ژانویه ۲۰۲۲ تا ۱ ژانویه ۲۰۲۳(یک سال) استخراج گردید. در عین حال از Similar Web قادر به دریافت داده‌هایی از ۱ سپتامبر تا ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲(بازه سه ماهه) بودیم. داده‌های کشورهای خاص از هر دو این نرم افزارها در بخش بعدی ارائه خواهد شد.

در مورد قابلیت اطمینان این داده‌ها به اختصار می‌توان گفت برخی کارشناسان، Semrush و Similar Web را فراهم‌آورنده صحیح‌ترین برآوردهای تحلیل ترافیک در بین مواردی که در دسترس عموم هستند، به شمار می‌آورند. صحت داده‌های آن‌ها به ترتیب ۸۳ و ۷۰ درصد بوده است. Semrush برآوردهای خود را بر مبنای محبوبیت وب‌سایت‌ها صورت می‌دهد؛ در حالی که برآوردهای Similar Web مبتنی بر داده‌های جمع‌آوری ‌شده از مجموع چهار منبع است؛ تجزیه و تحلیل‌های دست اول از Google Analytics، Contributors Network، Public Data و Partnerships. هر دوی این نرم افزارها سرویس‌های خارجی برای مطالعه آمار وب‌سایت دیگری هستند که امکان دسترسی به آمار داخلی آن‌ها برای ما فراهم نیست. داده‌های ارائه ‌شده از Semrush چهار کشور با بیشترین ترافیک را در هر وب‌سایت ردیابی می‌کند؛ در حالی که از Similar Web داده‌های پنج کشور با بیشترین ترافیک موجود است.

ما ادعا نمی‌کنیم که داده‌های مورد بحث در این‌جا بی‌عیب و نقص هستند. به هر روی احتمال خطای این برآوردهای ترافیکی وجود دارد و این‌ها بیشتر محکی کلی [و کیفی] و نه اعدادی مطلق [و کمی] را ارائه می‌دهند. در واقع ما از وبلاگ‌های برجسته دعوت می‌کنیم که در صورت عدم تطابق بین تحلیل ترافیک خود و آنچه در Semrush و Similar Web به دست آمده است، ما را اصلاح کنند. هدف ما به چالش کشیدن دامنه جغرافیایی پژوهش‌های تولید شده در چنین فضاهایی است و نه معرفی پژوهش‌های بی‌عیب و نقص در مورد ترافیک وبلاگ‌ها.

با در نظر گرفتن محدودیت‌های این داده‌ها، در این‌جا نمی‌توان جمعیت‌شناسی بینندگان و خصیصه‌های آن‌ها را بیشتر توضیح داد. همچنین تجزیه و تحلیل ترافیکی که ما بر آن تکیه می‌کنیم، تنها موقعیت جغرافیایی بینندگان را نشان می‌دهد و نه شاخصه‌هایی نظیر ملیت آن‌ها [و] یا استفاده از فناوری مانند شبکه‌های خصوصی مجازی [VPNs] برای تغییر مکان ظاهری. کاملا محتمل است که بسیاری از حقوق‌دانان و پژوهشگران بین‌المللی از جهان جنوب که در مناطق جغرافیایی جهان شمال حضور دارند و مشارکت می‌کنند، از بینندگانی باشند که در این مجموعه ترافیک اخیر [یعنی جهان شمال] به حساب می‌آیند. با تاکید بر این ملاحظات، اکنون به تبیین تحلیل‌های ترافیکی یافت شده، می‌پردازیم.

تعداد

در روند این پژوهش با توجه به وجود صدها وبلاگ حقوق بین‌الملل در سراسر جهان، ابتدا باید انتخاب می‌کردیم که کدام وب‌سایت‌ها محور تمرکز ما در این مقاله کوتاه قرار گیرند. این انتخاب بر اساس تصورات [طبیعتا] محدود ما از محبوبیت و نفوذ وبلاگ‌های خاص و اهداف مندرج در دستور کار آ‌ن‌ها بوده است(به ‌ویژه آن‌هایی که مطالعه انتقادی را در اولویت قرار داده‌اند). همچنین با توجه به اهمیت خودانتقادی، شفافیت در خصوص دسترسی به وبلاگی که ویراستار آن هستیم نیز حائز اهمیت دانسته شد(“JFIEL”). جدای از وبلاگ‌ها، جستجوی ردپای وب‌سایت‌های رسمی سازمان ملل متحد و دیوان بین‌المللی دادگستری را نیز با توجه به ارتباط آن‌ها با حقوق‌دانان بین‌المللی، پژوهشگران و مانند آن مناسب دانستیم. ارزیابی گستره جغرافیایی این نهادها شاخصه مهمی برای قابلیت دسترسی یا علاقه‌مندی مخاطبان منطقه‌ای آن‌ها است. بر این اساس ما به طور متوالی یافته‌های خود را از وب‌سایت Semrush در جدول یک(داده‌های کل سال ۲۰۲۲) و از وب سایت Similar Web در جدول دو(به طور خاص داده‌های سپتامبر تا نوامبر) ارائه می‌دهیم.[۴]

در جدول نخست چندان جای شگفتی نیست که ایالات متحده در بین چهار کشور تولیدکننده ترافیک برای هر هشت وب‌‌سایت انتخاب شده است. برای تالارهای گفتگو [یا فروم‌هایی] مانند Afronomics و TWAIL:R، با توجه به اولویت‌بخشی آن‌ها به پژوهش‌ها و صداهای جهان جنوب، این واقعیت که ایالات متحده به عنوان بالاترین مولد ترافیک آن‌ها برآورد شده، جای بسی تامل است(اگرچه سایر تولیدکنندگان ترافیک آن‌ها به جز انگلستان، از کشورهای جهان جنوب هستند).

برای ما دست کم این شگفت‌انگیز بود که بینندگان هندی نیز در برآوردهای هر هشت وب‌سایت حضور داشتند. همین امر در مورد میزان ترافیک مربوطه آن‌ها نیز صادق است(برای JFIEL این چندان تعجب‌آور نیست؛ چه ما یک وبلاگ اصالتا هندی هستیم). در مجموع از ۳۲ نمونه کشور شمارش شده در جدول یک، کشورهای اروپا و آمریکای شمالی(به استثنای مکزیک) ۱۸ بار(بیش از نیمی از کل) حضور داشتند. جالب این‌جاست که در حین نگارش این مطلب، پروفسور داپو آکنده پستی را منتشر کرد که در آن داده‌های مربوط به برآورد ترافیکی EJIL:Talk را طبق Google Analytics(که فقط به صورت داخلی قابل دسترسی هستند؛ مگر این که توسط خود تیم وب‌سایت به اشتراک گذاشته شوند) به اشتراک گذاشت. به نظر می‌رسد که این برآوردها تا حد زیادی با یافته‌های این نوشتار مطابقت دارند(این که بریتانیا، ایالات متحده، هند و هلند در کنار آلمان و چین در رتبه اول بینندگان قرار دارند). تیم Opinio Juris نیز مهربانانه داده های داخلی خود را با ما به اشتراک گذاشت و نتایج مشابهی را نشان داد: در حالی که کانادا با هلند جایگزین شد، سه کشور دیگر ثابت ماندند(اگرچه باید اذعان داشت که این کشورها به همان ترتیب نیستند؛ همچنان که حواشی محاسبات ترافیکی آن‌ها با برآوردها تفاوت قابل ملاحظه‌ای داشت). با فرض صحت برآوردهای Semrush، اگرچه برخی از گمان‌های ما در مورد دریافت‌‌های جغرافیایی این وب‌سایت‌ها تایید شد، برخی دیگر از فرض‌های احتمالی با واقعیات دیگری به دفعات به چالش کشیده شدند. اکنون به داده‌های بازیابی شده از Similar Web ذیل جدول دوم می‌پردازیم.

Similar Web تنها به ما اجازه دسترسی به تجزیه و تحلیل ترافیک خود برای این وب‌سایت‌ها را برای بازه سه ماهه سپتامبر تا نوامبر سال ۲۰۲۲ می‌داد و برآوردهای رایگان آن برای باقی سال غیرقابل دسترسی است. با این حال این پیش‌بینی محدود نتایجی را نشان نمی‌دهد که با یافته‌های کلی ما از Semrush در تضاد باشد. ایالات متحده بار دیگر در میان پنج کشور تولیدکننده ترافیک برای هر هشت وب‌سایت انتخاب شده حضور دارد. هند نیز همچنان یکی از تولیدکنندگان اصلی ترافیک است؛ اگرچه در برآوردهای EJIL:Talk غایب است. این سه ماهه در جدول دو دارای ۴۰ نمونه از کشورها بود که ۲۴ مورد از آن‌ها را می‌توان به عنوان شرکت‌کنندگان جهان شمال(از اروپا، آمریکای شمالی-به استثنای مکزیک- و استرالیا) مشاهده کرد. برای Afronomics و TWAIL:R اکثر کشورهای مولد ترافیک به غیر از ایالات متحده و بریتانیا از جهان جنوب هستند. در رابطه با این بازه سه ماهه در JFIEL نیز جای بسی تامل است؛ چه به غیر از هند چهار کشور مولد ترافیک ما از جهان شمال هستند. اما چگونه باید چنین داده‌هایی را فهم کرد و بر مبنای آن عمل نمود؟

برداشت‌ها

یافته‌های فوق در حالی به دست آمده است که کشورها و مردمان جهان جنوب، همان‌طور که دکتر اسلاوا بیان می‌کند، بهتر می‌توانند به عنوان «بیشترین کشورهای جهان» طبقه‌بندی شوند. تجزیه و تحلیل این چنینی داده‌ها، ما را به تعمق وا می‌دارد که هر گونه تفاوت مشاهده شده را احتمالا چگونه توضیح دهیم و چگونه ما به ‌عنوان ویراستاران [یک وبلاگ] می‌توانیم به اصلاح آن‌ها کمک کنیم. با این حال نمی‌توان انتظار داشت که چنین اختلافات و پراکندگی‌هایی تنها با اقدامات [هیئت] تحریریه کاهش یابد. به عنوان مثال حضور دائمی ترافیک از کشورهایی مانند ایالات متحده حتی در تالارهای گفتگویی که در جهان شمال نیستند، ممکن است به این دلیل باشد که خوانندگان بالقوه بیشتری نسبت به سایر کشورها در آن حضور دارند. این به نوبه خود فارغ از این واقعیت که بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی کلیدی در آمریکا واقع هستند، احتمالا ناشی از ظرفیت‌های بالای نهادین آن در حقوق بین‌الملل است. به قرینه، در وهله نخست کشورهایی که خوانندگانی با علاقه کمتر به حقوق بین‌‌الملل یا فضاهای حقوقی با منشا خارجی دارند، کشورهایی که دسترسی کمتری به اینترنت دارند، یا آن‌هایی که مخاطبان انگلیسی‌خوان کمتری دارند، احتمالا خارج از چنین ترافیکی قرار خواهند گرفت. علاوه بر این، تفاوت در دسترسی به این فضاها بسته به گروه‌های مختلف در هر کشور تشدید می‌شود. با این حال همچنان ممکن است در برخی از کشورهای غایب در این فهرست‌ها وب‌سایت‌های حقوقی بین‌المللی مخاطبان خاص خود را داشته باشد؛ وب‌سایت‌های مورد اشاره در این مقاله نمودار اکثریت قابل توجه است.

همچنان که تحقیقات دکتر دایاس نشان می‌دهد، همواره در جغرافیای پس‌زمینه نویسندگان در فضاهای آکادمیک و در نتیجه در مضامین و رویه‌های احتمالی جغرافیای مرکز توجه‌شان، برخی سوگیری‌ها دیده می‌شود. هر گونه تعصب یا سوگیری جغرافیایی در تولید دانش وبلاگ‌ها طبیعتا ممکن است بر مخاطبانی که در ترافیک آن‌ها جذب می‌شوند نیز تاثیر بگذارد. پژوهش‌های بیشتر یا بررسی و مداقه در وبلاگ‌ها ممکن است ارتباط بالقوه‌ای را بین تولید کلی ترافیک از مناطق جغرافیایی خاص و انتشار پست‌‌‌هایی که نمودار حوزه‌های مورد علاقه بینندگان آن مناطق است را نشان دهد. در این راستا اگر ما واقعا متعهد به ایجاد فضاهای حقوقی بین‌المللی فراگیر، در دسترس و عام‌الشمول هستیم، پرداختن به بینندگان باید یکی از چندین معیار مهم به شمار آید. شفافیت در مورد بینندگان راهی برای کار کردن در جهت رسیدن به این هدف است. در JFIEL بدون تردید ما عمیقا به این فکر خواهیم کرد که چگونه کشورهای جهان شمال در تولید ترافیک رتبه بالایی دارند؛ اگرچه که ما یک وبلاگ اصالتا هندی هستیم و اکثر نویسندگان ما از جهان جنوب هستند. همچنین امیدواریم پژوهشگرانی که به واقع آموزش‌دیده روش‌های آماری هستند، بتوانند سهم مهمی در پاسخ به پرسش‌های مطرح‌ شده در این نوشتار ایفا نمایند.

روشن است آنچه ما در این‌جا می‌گوییم دربرگیرنده برداشت‌های شخصی ما است و ما از جانب سایر تالارهای گفتگوی [فروم‌های] حقوق بین‌الملل سخن نمی‌گوییم. [با این همه] از اندیشه‌ها، برداشت‌ها و اختلاف نظرات، به ویژه از سوی سایر ویراستاران استقبال می‌کنیم؛ با این امید که این پست بتواند باب گفتگویی مهم پیرامون مسئولیت [هیئت] تحریریه را بگشاید.[۵]

[۱] http://opiniojuris.org/2023/01/23/who-reads-international-law-blogs-tracing-country-specific-footprints/

[2] Students at Jindal Global Law School and members of the JFIEL editorial team.

Global South[3] تعبیری است برای کشورهای در حال توسعه با درآمد سرانه پایین که عمدتا در آمریکای لاتین، آفریقا، آسیا و اقیانوسیه قرار دارند.(مترجم)

[۴] برای مشاهده جداول به مطلب اصلی رجوع نمایید.

[۵] ویراستار ادبی: صادق بشیره(گروه پژوهشی آکادمی بیگدلی)