مترجم: نیلوفر سعیدی (دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی دانشگاه علامه طباطبائی)
«بدون وجود نقشه راهی برای صلح، اسرائیل با خطر احتمالی مقایسه شدن با رژیم سابق آفریقای جنوبی مواجه شده است.»
بت سلم -بزرگترین گروه حقوق بشر اسرائیل- در یک اقدام تحریک آمیز عمدی، فلسطینیان در سرزمین مقدس را به عنوان مردمانی که تحت رژیم آپارتاید زندگی میکنند، توصیف کرده است. بسیاری از اسرائیلی ها از اینکه کشورشان، که از نگاه آن ها یک دموکراسی برآمده از نسل کشی است، با رژیم نژاد پرست آفریقایی مقایسه شود، نفرت دارند. هرچند، چهره هایی مانند دزموند توتو و جیمی کارتر چنین مقایسه ای کرده اند.
در خصوص بی عدالتی ها بحث جدی وجود دارد. فلسطینی ها -بر خلاف یهودیان اسرائیل- تحت مجموعه ای غیر منسجم و چند تکه از قوانین غالباً تبعیض آمیز و نیز تحت حاکمیت مقامات عمومی که به نظر می رسد نسبت به وضعیت دشوارشان بی تفاوت اند، زندگی می کنند. آپارتاید جنایت علیه بشریت است. چنین اتهامی نباید به راحتی مطرح شود زیرا در غیر این صورت با بی اعتنایی مواجه خواهد شد. ممکن است برخی با استفاده از چنین ادبیات کوبنده ای موافق باشند اما بسیاری آن را پس خواهند زد. جنایت آپارتاید این گونه تعریف شده است: «اعمال غیرانسانی ارتکاب یافته در چارچوب یک رژیم سرکوب نظام مند و سلطه یک گروه نژادی بر گروه یا گروه های دیگر به قصد حفظ آن رژیم.»
نزدیک به پنج میلیون فلسطینی در کرانه باختری و غزه بدون برخورداری از شهروندی اسرائیل زندگی می کنند. در کرانه باختری، فلسطینی ها از حقوق مدنی محروم هستند، درحالی که اسرائیلی ها در سرزمین های اشغالی از حمایت کامل دولت برخوردارند. در سال ۲۰۰۶، جنبش حماس پیروز انتخابات غزه شد، اما محاصره اعمال شده از سوی اسرائیل بدین معناست که قدرت واقعی در این ناحیه در دست آن دولت است. مصر مرز خود را بسته است اما هیچ چیز و هیچکس نمی تواند بدون اجازه اسرائیل از مرز وارد یا خارج شود. به گفته سازمان های امدادرسان، پاسخ به نیازهای جمعیت رو به افزایش غزه به میل و اراده اسرائیل بستگی دارد. حدود ۳۰۰۰۰۰ فلسطینی در قسمت هایی که رسماً در سال ۱۹۶۷ الحاق گردید- بیت المقدس شرقی و روستاهای اطراف آن- از شهروندی کامل و حقوق برابر برخوردار نیستند. سال گذشته، سازمان مردم نهاد اسرائیلی به نام «یِش دین» دریافت که مقامات اسرائیلی در کرانه غربی مرتکب جنایت آپارتاید شده اند. چنین یافته ای برای همه، از جمله این روزنامه که طرفدار دولت اسرائیل است، یک تراژدی محسوب می شود.
«بت سلم» استدلال می کند که فلسطینی ها بسته به این که کجا زندگی می کنند از سطوح مختلفی از حقوق برخوردارند، اما این حقوق همیشه کمتر از حقوق یهودیان است. این گروه می گوید جدا کردن اسرائیل از پروژه طولانی مدت اشغال، روز به روز غیرممکن می شود که این امر اسرائیل را در مسیر اداره یک رژیم آپارتاید، نه فقط خارج از سرزمین تحت حاکمیت خود بلکه در درون آن قرار داده است. حدود دو میلیون فلسطینی شهروند اسرائیل هستند؛ اقلیتی که تحت فشار قرار دارد تا با اکثریت یهودی مقابله نکند. یافتن سیاست های تبعیض آمیز در درون اسرائیل دشوار نیست. برای توجیه قوانین شهروندی غالباً نژادپرستانه، به امنیت ملی استناد می شود. جوامع صرفاً یهودی کمیته های پذیرشی دارند که قادرند بر مبنای «اختلافات فرهنگی» به صورت قانونی از پذیرش فلسطینی ها امتناع کنند. شبکه ای از قوانین ارضی و برنامه ریزی شهری، فلسطینی ها را به درون فضایی که روزبه روز در حال کوچک شدن است، می راند. جایگاه برجسته اجتماعی برخی عرب های اسرائیلی، فقر اکثریت را در پشت خود مخفی کرده است.
اسرائیل با مشکل تبعیض تاریخی مواجه است. اما در دولت نتانیاهو یک قانون دولت- ملت تصویب گردید که به شکل اساسی برتری یهودیان را پاس داشته و شامل برنامه ای برای الحاق رسمی بخش هایی از کرانه باختری است. برخی متفکران برجسته یهودی مانند پیتر بینارت نویسنده، از ایده دولت یهودی دست کشیده اند. هیچ دولتی که پس از انتخابات پیش رو تشکیل شود، از تشکیل دولت واقعی فلسطینی حمایت نخواهد کرد یا برنامه صلح کارآمدی نخواهد داشت.
این امر، پاسخ به پرسش بدعت گذار بت سلم را ضروری می کند: چه می شود اگر در واقعیت، به جای یک قدرت سیاسی کنترل کننده سرزمین هایی که در آن رژیم های متفاوتی وجود دارد، تنها یک رژیم بین رود اردن و دریای مدیترانه حاکم باشد؟ سیستم قوانین مجزا و نابرابر و تبعیض نظام مند علیه فلسطینی ها، با این دلیل که قرار بود موقتی باشد، توجیه می شد. اما دهه ها گذشته است و وضعیت وخیم تر شده است. اگر این موضوع برای دموکراسی و برابری در سرزمین مقدس، گرگ و میش شامگاهی تلقی شود، فقط می توان امیدوار بود که شب کوتاه باشد.
[۱] The Guardian Editorial “ The Guardian view on Israel and apartheid: prophecy or description?”, ۱۷ January 2021.
https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/jan/17/the-guardian-view-on-israel-and-apartheid -prophecy -or-description.