غرق شدن مهاجران در دریای مدیترانه و باز تکرار میثاق حقوق مدنی و سیاسی

غرق شدن مهاجران در دریای مدیترانه و باز تکرار میثاق حقوق مدنی و سیاسی[۱]

۲۶ آوریل ۲۰۲۱

نویسنده مارکو میلانویچ[۲](استاد حقوق بین الملل عمومی در دانشگاه ناتینگهام انگلستان)

مترجم:دکتر فاطمه کیهانلو عضو هیئت علمی دانشگاه ازاد اسلامی

هفته گذشته ۱۳۰ مهاجر در ساحل لیبی غرق شدند چرا که قایق کامپوزیتی آنها در دریای طوفانی مدیترانه واژگون شد. در سال جاری حدود ۷۵۰ مهاجر در تلاش برای عبور از مدیترانه جان خود را از دست داده اند (برای گزارش سازمان بین المللی مهاجرت اینجا و پستهای تازه گودوین جیل[۳] و نیام کدی تابال[۴] و ایتابار مان[۵] اینجا و اینجا را نگاه کنید). در بحث در مورد یک تراژدی انسانی مانند این مورد چیز زیادی برای اضافه کردن ندارم- تکرار و تکرار و تکرار. اما در پرتو تصمیمیات اخیر کمیته حقوق بشر درباره ایتالیا و مالت و اعمال فراسرزمینی تعهد به حمایت از حق حیات به موجب میثاق حقوق مدنی و سیاسی، بطور خاص تحت تاثیر عبارت زیر از گزارش روزنامه گاردین در مورد آن حادثه قرار گرفتم:

به گفته سازمان غیردولتی هشدار تلفنی « می شد آن مردم را نجات داد اما تمام مقامات اگاهانه آنها را رها کردند تا در دریا جان خود را از دست بدهند».  این سرویس هات لاین  ادعا می کند روز ۲۱ آوریل به مدت ده ساعت با قایق در مخاطره در تماس بوده و بطور مرتب موقعیت جی پی اس و وضعیت وخیم آنها را به مقامات اروپایی و لیبیایی و گروههای مرتبط[۶] مخابره کرده است. با این همه، به گفته این سازمان مقامات اروپایی مسئولیت انجام هماهنگی برای عملیات جستجو را رد کردند و در عوض به مقامات لیبیایی به عنوان مقامات «صلاحیتدار» اشاره کردند. سازمان می افزاید «اما گارد ساحلی لیبی، از شروع یا هماهنگ کردن عملیات نجات خودداری و ۱۳۰ نفر را برای تمام شب در دریای طوفانی به حال خود رها کرد». «فقدان سیستم گشت زنی غیرقابل انکار و غیرقابل قبول است» این را فلاویو دی گیاکومو[۷] سخنگوی ایتالیا برای آژانس مهاجرت سازمان ملل در توییتر گفت و افزود «تغییراتی باید صورت پذیرد».

این حادثه در خارج سواحل لیبی در منطقه عملیات و نجات[۸] آن کشور اما خارج از دریای سرزمینی اش روی داد. خوانندگان به خاطر خواهند آورد که کمیته در تصمیم خود در مورد مالت به این نتیجه رسید که میثاق حقوق مدنی و سیاسی نسبت به مالت اعمال می شود زیرا کشتی مهاجران در منطقه عملیات و نجات مالت دچار سانحه شده بود و مالت «رسما پذیرفته بود که هماهنگی فعالیتهای نجات را عهده دار شود». به همین دلیل مالت بر «عملیات نجات کنترل موثر داشت». (بند ۶.۷). اینجا، در مقابل، کشتی در منطقه عملیات و نجات لیبی واژگون شده بود اما لیبی رسما هماهنگ کردن فعالیتهای نجات را نپذیرفت و هیچ کنترلی بر عملیات نجات نداشت چون (اساسا) عملیات نجاتی در کار نبود. در این صورت سوال من این است: آیا اگر شما قاضی یا عضو یک نهاد حقوق بشری بودید که می کوشید وفادارانه رویه قضایی کمیته را اعمال کند، بین این دو مورد به لحاظ حقوقی قائل به تمایز می شدید؟ به عبارت دیگر، آیا انفعال بیشتر لیبی در مقایسه با مالت، لیبی را از وظیفه حمایت از حق حیات به موجب میثاق حقوق مدنی و سیاسی معاف می کند یا صرف حضور کشتی در منطقه ت عملیات و نجات لیبی کافی است؟

دولتهای اروپایی که خط تلفن هشدارشان ناموفق بود چطور؟ آیا آنها به موجب میثاق حقوق مدنی و سیاسی حتی در جایی که کشتی در منطقه عملیات و نجاتشان واژگون نشده وظیفه ای بر عهده دارند؟ کمیته در تصمیم خود در مورد ایتالیا بر «رابطه وابستگی خاصی»[۹] تمرکز کرد که بین ایتالیا و مهاجران وجود داشت. زیرا یک کشتی نیروی دریایی ایتالیا در مجاورت معقولی بود و مهاجران با مقامات ایتالیایی بطور مستقیم در تماس بودند و این مقامات در تلاشهایی که برای نجات انجام می شد شرکت داشتند (بند ۷.۸). در مقابل، اینجا نمی دانیم که آیا هیچ کشتی متعلق به دولتهای اروپایی به اندازه کافی به مهاجران نزدیک بوده که به آنها کمک کند یا خیر- البته آنها می توانستند یک کشتی به منطقه اعزام کنند زیرا وضعیت اضطراری ساعتهای زیادی بطول انجامیده بود. با این همه، نکته مهم در اینجا فقدان نظام گشت زنی موثر است که شانس اینکه یک کشتی به اندازه کافی به قایق مهاجران نزدیک شود را به حداقل می رساند. مقامات اروپایی مربوطه هم از همکاری با سرویس هاتلاین هشدار تلفنی امتناع کردند و صرفا آنها را به لیبی احاله دادند. بنابراین مجددا این سوال مطرح می شود که اگر قرار بود شما وفادارانه رویه قضایی کمیته را اعمال کنید، آیا این دولتها را به علت انفعال بیشترشان مورد تشویق قرار می دادید یا در هر صورت میثاق را اعمال می کردید؟ و اگر پاسختان اعمال میثاق است آیا علت آن «رابطه وابستگی خاص» است یا اینکه فکر می کنید لازم است رویه قضایی کمیته مورد تجدید نظر واقع شود؟

[۱] Drowning Migrants in the Mediterranean and the ICCPR, Again available at: www.ejiltalk.org, April 26, 2021

[۲] Marco Milanovic

[۳] Guy Goodwin-Gill

[۴] Niamh Keady-Tabbal

[۵] Itamar Mann

[۶] wider public

[۷] Flavio Di Giacomo

[۸] SAR area: Search And Rescue Area

[۹] Special relationship of dependency