درس هایی از کوفی عنان برای رهبری جهانی
۱۳ مه ۲۰۲۲
نویسندگان:
NANE ANNAN, MARK MALLOCH-BROWN, COMFORT ERO, SUSANA MALCORRA, ZEID RA’AD AL HUSSEIN
مترجم: پویا یعقوبی راد
دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی
ویراستار: سرکار خانم دکتر نسرین مصفا
استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
متاسفانه، در سطح جهانی، تعداد مردان و زنان دولتمدار که در عین تقید به اصول بتوانند پاسخهای شجاعانه به مشکلات امروز جهان بدهند، اندک است. از اینرو، ما باید فضایل متجلی در دبیرکل سابق سازمان ملل متحد، را حفظ و ترویج نماییم.
اخیرا در جهان با مجموعه ای از بحران های حاد و بی سابقه روبرو هستیم: جنگی در اروپا که میتواند تا مرز یک رویارویی هستهای تشدید شود: افزایش شدید قیمت مواد غذایی که بیشترین ضربه را به فقرا میزند، همهگیری کووید ۱۹ و وضعیت اضطراری آب و هوااز ان جمله اند. ما به زنان ومردان دولتمدار مقید به اصول نیاز داریم تا به مشکلات جهانی پاسخهای شجاعانه و سازگار با اصول اخلاقی بدهند. متاسفانه چنین رهبرانی در اقلیت هستند.
بسیاری از سیاستمداران ترجیح میدهند که از سیاستهای قطبی حمایت کنند، از انتخاب های سخت اجتناب ورزند و شدت و اندازه تهدیدات موجود را زیر سوال ببرند. برخی دیگر تلاش می کنند صادقانه با این مشکلات روبروشوند. اما انانی که طرفدار همکاری و اتحاد در برخورد با تهدیدات جهانی هستند، در موضعی دفاعی قرار دارند. همانطور که کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در گلاسگو و همچنین دسترسی نابرابر جهانی به واکسن کویید ۱۹ این امر را به وضوح نشان داده شد.
در چنین مواقعی، ما می باید رهبرانی که می کوشند مسئولانه و سازنده با چالش های جهانی مقابله کنند، را شناسایی و از آنان تقدیر کنیم. بیست و پنج سال پیش، یکی از این افراد، کوفی عنان، درموقعیتی همراه با بینظمی در جهان ، عدم اطمینان سیاسی و درگیریهای منطقهای و در شرایط بعداز پایان جنگ سرد، به دبیر کلی سازمان ملل متحد انتخاب شد. البته در آن زمان نمیدانست،که نظام سازمان ملل متحد به زودی با آسیبهای ناشی از حوادث ۱۱ سپتامبر و جنگ عراق مواجه خواهد شد.
کوفی سازمان ملل متحد را با دیدگاه انسانی وراهبردی هدایت کرد. او برنامه ریزی برای توسعه بین المللی را از طریق تدوین اهداف توسعه هزاره که زیربنای اهداف توسعه پایدار امروزاست ، متحول نمود . او ابتکاراتی مانندتاسیس صندوق جهانی که جامعه مدنی، بخش خصوصی وکارگزاریهای بینالمللی را برای مبارزه با بیماری ایدز/ اچ آی وی گرد هم میآورد، انجام داد. همچنین بر اعزام نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد برای ایجاد ثبات و بازسازی کشورهای ضعیف مانند لیبریا و کمک به ساختن کشورهای جدید مانند تیمور شرقی نظارت کرد. کوفی عنان ایده ” مسئولیت حمایت ” ” را برای حمایت از افراد آسیبپذیر در برابر جنایات گسترده پیشنهاد کرد.
به عنوان دبیر کل سازمان ملل متحد ، کوفی عنان ، عمیقا به نهادی که بیشتر زندگی کاری خودرا در ان سپری کرد، عنایت و به دنبال ان بود که آن را وسیع تر ، فراگیرتر و شفافتر سازد. او همچنین اولین دبیر کلی بود که بین سازمان ملل متحد و بخش خصوصی ارتباط برقرار نموده و از جامعه مدنی حمایت فراوان کرد.
علاوه بر این، قدرتهای بزرگ را تشویق به اصلاح شورای امنیت به شیوه ای که منعکس کننده واقعیتهای پس از جنگ سرد باشد، می نمود. اگرحال در قیدحیات بود از انفعال شورای امنیت نسبت به وضعیت کنونی اوکراین متعجب نمیشد، گرچه این واقعیت او را از انجام هر عملی که میتوانست برای توقف جنگ صورت بگیرد ،باز نمیداشت.
به عنوان یک چهره جهانی ، کوفی از سطحی از شناخت بین المللی و احترامی برخوردار بود که مورد رشک اکثر رهبران ملی که با انان کارمی کرد، قرارداشت. این امر تا حدی به دلیل احترامی ذاتی و توام با نجابت بود که وی برای دیگران قائل بود . همه کسانی که با او ملاقات می کردند تحت تأثیراین واقعیت قرارمی گرفتند. اوموجب ارتقا همکاران خودبودو توانایی بشاش بودن با انان را حتی در شرایط فشار کاری داشت. به اسانی با جوانان ارتباط برقرارمی کرد، به انان الهام می بخشید و امید می داد. مقامات سازمان ملل متحد به جهت احترام او را “آقای عنان” خطاب می کردند، ولیکن برای خیلی ازافراد، از جمله ما، او به سادگی “کوفی” بود.
علاوه بر ویژگیهای شخصیتی، کوفی رهبری خود را بر پایه ی اصول اساسی خاصی بنا نهاد. یکی از این موارد احترام عمیق به قوانین و نهادهای بینالمللی پس از جنگ جهانی دوم بود که در منشورملل متحد منعکس و او آن را به عنوان زیربنای صلح و امنیت تلقی می کرد.
این امر به دلیل محافظه کاری وی نبود زیرا در صورت لزوم میتوانست عملگرا،وخطررا در کاربپذیرد.
در سال ۱۹۹۸، او برای دیدار با صدام حسین رئیسجمهور عراق در تلاش برای جلوگیری از جنگ در خاورمیانه به بغداد سفر کرد. علیرغم مخالفت های شدید و پیدرپی دولت آمریکا از تاسیس دیوان بینالمللی کیفری حمایت کرد.
قطعا کوفی میدانست که همه ی تحرکات دیپلماتیک او نتیجه نخواهند شد. او به دنبال صلح بود، حتی در مواردی مثل مخاصمه اسرائیل و فلسطین که شانس موفقیت کم بود. پس از کناره گیری به عنوان دبیر کل در پایان سال ۲۰۰۶، او به عنوان صلح ساز در کشورهایی مانند کنیا و سوریه ، میانمار به کارش ادامه داد. گاهی ناامید میشد، اما تا زمان فوت در سال ۲۰۱۸ به تلاش سخت برای برقراری روابط با بازیگران سیاسی که حتی به آنان اعتماد نداشت، ادامه میداد.
دغدغه های اساسی کوفی ازتوجه وی کرامت و رفاه همه مردم به ویژه اقشار آسیبپذیر سرچشمه میگرفت. این امراز حمایت او ، نه تنها از اهداف توسعه هزاره، بلکه در انجام انتخابات عادلانه وایجاد نهادهای دموکراتیک متجلی بود . او خود را به عنوان یک مدافع جهانی برای “خیر مشترک” بشریت نشان داد.مبنای استدلال وی تلقی یک “سرنوشت مشترک” برای کشورها بود و اینکه ” ما تنها در صورت همکاری با هم میتوانیم پیروز شویم.”
تحسین فضایل کوفی در نگاه به گذشته آسان است، اما در حال حاضرعمل به ان برای رهبران فعلی سختتر از همیشه است. در عصر پوپولیسم و جدایی ها، کسانی که از همبستگی و اتحاد در داخل مرزها وبین کشورها دفاع میکنند، اغلب در گفتمان عمومی جامعه مستحیل می شوند. بنابراین این امری حیاتی است که در باره انها با صدای بلندگفتگوکنیم.
به همین دلیل، سازمانهای ما، بنیاد کوفی عنان ، گروه بحران بینالمللی ، موسسه صلح بینالمللی ، و بنیادهای جامعه باز ، نیروهای خود را برای هم افزایی یک ابتکار جدید برای تجلیل از رهبرانی که منعکس کننده ویژگیهای کوفی هستند،آغاز کرده اند. در اواخرسال جاری ، و در سال های بعد، از یک رهبر ملی یا یک چهره بینالمللی الهامبخش دعوت میکنیم تا در نیویورک در مورد ارزشهای همکاری بینالمللی سخنرانی کند. ما سخنرانان را براساس تعهد آنها به حقوق بشر، همبستگی بینالمللی و دفاع از نظام بینالمللی که مشخصه ان فعالیت و زندگی کوفی است، انتخاب خواهیم کرد.
کوفی در سال ۲۰۱۴ گفت: “من همیشه بر این باور بودهام که در مسائل مهم، رهبران باید هدایت کنند، هنگامی که رهبران موفق به انجام ان نشوند، و مردم واقعا نگران باشند، انان رهبری را به عهده خواهند گرفت و رهبران را به پیروی ازخود وادار خواهند کرد”. اکنون بیش از هر زمان دیگری، از فضیلتهایی که اوموجب تجلی و ترویج ان بود، می باید حمایت وتجلیل نماییم.