سیاست جدید OTP در مورد جنایات زیست‌محیطی[۱]
Kevin Jon Heller
مترجم: دکتر هاجر راعی دهقی
پژوهشگر حقوق بین‌الملل
ویراستار علمی: دکتر سید مصطفی میرمحمدی
دانشیار دانشگاه مفید قم
من در مقام مشاور ویژه در مورد جنایات جنگی، به دادستان در جهت توسعه سیاست آینده دفتر خط مشی پیگیری جنایات زیست‌محیطی(OTP)[2] در خصوص جنایات در اساسنامه رم(ECP)[3] کمک نموده‌ام. او این سیاست را در فوریه گذشته در پاریس اعلام نمود:«آسیب به محیط زیست یک تهدید وجودی برای تمام حیات روی کره زمین است». «به همین دلیل، من کاملا متعهد هستم که اطمینان یابم دفتر من به طور منظم به جنایات زیست‌محیطی در تمام مراحل کار آن، از بررسی های مقدماتی تا تعقیب قضایی رسیدگی می‌کند. این آخرین سیاست ابتکاری، تعهد دیگری به این هدف ضروری است.»
اندکی پس از سخنرانی دادستان، OTP به نحو خوش‌بینانه‌ای، جویای نظر عمومی درباره این سیاست شد و این که افکار عمومی چه مواردی را شامل سیاست جنایات زیست‌محیطی می‌داند. نزدیک به ۸۰ پیشنهاد از سوی کشورها، سازمان های بین‌المللی دولتی، سازمان های جامعه مدنی، حقوقدانان، فعالان، رهبران تجاری و نهادهای مذهبی دریافت شد. پاسخ‌دهندگان برجسته از جمله عبارتند از برنامه محیط زیست ملل متحد، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای آب آشامیدنی سالم و بهداشتی، دفتر دادستان کل اوکراین و کارگروه عالیرتبه در زمینه پیامدهای زیست محیطی جنگ اوکراین.
هفته گذشته، OTPدومین فراخوان را برای اظهار نظر و این بار بر اساس پیش‌نویس جنایات زیست‌محیطی طبق اساسنامه رم صادر کرد. در ادامه بندهایی از خلاصه اجرایی آن آمده است:
دفتر خط مشی دادستانی در مورد جنایات زیست‌محیطی مشخص می‌نماید که چگونه دفتر از ماموریت و اختیارات خود برای تحقیق و پیگرد جنایات زیست‌محیطی در حوزه صلاحیت دیوان، در آن دسته از جنایاتی که به واسطه و یا در نتیجه آسیب زیست‌محیطی ارتکاب یافته است، استفاده نماید؛ آنچه که این خط مشی مجموعا از آن به عنوان «جنایات زیست محیطی » یاد می‌کند.
همچنین نشان می‌دهد چگونه این دفتر از تلاش های ملی برای پیگرد رفتار غیرقانونی که ابعاد زیست‌محیطی دارد، حمایت خواهد کرد. اگر چه اساسنامه رم تا حدود زیادی انسان‌محور است و در درجه اول از جان انسان محافظت می‌کند، با این حال ارزش ذاتی محیط طبیعی را به رسمیت می‌شناسد و از آن محافظت می‌کند. هم‌افزایی قابل توجهی میان مقابله با بی‌کیفری جنایات بین‌المللی و کاهش آسیب های زیست‌محیطی وجود دارد. تخریب تغییر شکل و یا بی‌توجهی به محیط زیست طبیعی، اغلب به طور مستقیم انسان ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و از جمله باعث آوارگی افراد، تحمیل درد و رنج فراوان یا صدمه به قربانیان و یا حتی باعث مرگ می‌شود. چنانچه بتوان رابطه سببی مستقیم بین اعمال مرتکبان و چنین پیامدهایی را ثابت کرد، آن اعمال می‌تواند جنایات طبق اساسنامه رم در هر دو زمان صلح و درگیری مسلحانه گردد.
این خط مشی از طریق یک فرآیند مشاوره‌ای گسترده شامل چندین دور پیش‌نویس کتبی و بحث مستقیم با کارکنان داخلی دفتر و کارشناسان خارجی از سراسر جهان توسعه یافته است. این خط مشی برای به حداکثر رساندن فایده و اجرا از سوی دفتر، همزمان تحکیم ارتباط و امکان دسترسی به آن توسط همکارانی که در بخش های دیگر اکو سیستم عدالت زیست‌محیطی فعالیت می‌کنند را فراهم می‌نماید.
بخش اول خط مشی به توضیح اصطلاحات و مفاهیم کلیدی مرتبط با تحقیق و تعقیب جنایات زیست‌محیطی می‌پردازد و این که چگونه دفتر رابطه بین آن مفاهیم را در چارچوب ماموریت خود به موجب اساسنامه دیوان احراز می‌کند. بخش دوم چگونگی اجرای اصول کلی حاکم بر اختیارات دفتر را مورد بحث قرار می‌دهد؛ مانند جدیت، اجرا در راستای زیست‌محیطی و ارائه یک دیدگاه کلی روشمند مبنی بر این که چگونه ارتکاب جنایات تحت صلاحیت دیوان به محیط زیست زیان وارد نموده و یا باعث زیان به آن شده است. بخش سوم خط مشی اصولی را ارائه می‌دهد که زیربنای تمام جنبه‌های کار دفتر در زمینه جنایات محیط زیستی است؛ از جمله نیاز به اتخاذ یک دیدگاه بین بخشی، تعهد به انجام مراقبت مقتضی، شامل حمایت از حقوق مظنونان و متهمان و نیاز به دسترسی موثر با ذی‌نفعان دیوان. در نهایت، بخش چهارم مشخص می¬کند که دفتر در اجرای تعهد به رسیدگی و تعقیب جنایات زیست‌محیطی، چگونه در هر مرحله از کار خود بر آسیب زیست‌محیطی تمرکز نموده و خط مشی ذی‌ربط را به نحو مستمر اجرا، نظارت و ارزیابی می‌کند.
نظریات در مورد پیش‌نویس جنایات زیست‌محیطی تحت اساسنامه رم باید تا ساعت ۱۱:۵۹ بعد از ظهر روز ۲۱ فوریه ۲۰۲۵ ارائه شود. این نظریات توسط تیم فوق‌العاده ما که شامل تعدادی از کارکنان در OTP، پزوهشگران ممتاز معرفی‌شده به OTP از سوی دانشگاه شهر نیویورک(CUNY)، خانم لورا بارون مندوزا(Laura Baron-Mendoza) و یک گروه ممتاز مشورتی از کارشناسان خارجی تجزیه و تحلیل خواهد شد. این تیم همچنین توسط خانم کیت مکینتاش(Kate Mackintosh) از موسسه پرومیس اروپا و تعدادی از دانشجویان ایشان از دانشکده حقوق دانشگاه کالیفرنیا یاری می‌شود.
من مایل هستم از خوانندگان درخواست کنم به انتشار این اظهار نظریات در حد گسترده کمک کنند. هدف این خط مشی نه تنها حقوقدانان بلکه هر یک از کنشگران و یا دانشمندانی است که در زمینه عدالت زیست‌محیطی کار می‌کنند و یا حتی تنها به آن علاقه‌مند هستند. اگر شما یا سازمان شما در هر یک از این دسته‌بندی ها قرار می‌گیرد، خواننده عزیز! لطفا ارسال نظریات خودتان را مد نظر داشته باشید.[۵]
[۱] https://opiniojuris.org/2024/12/22/the-otps-new-policy-on-environmental-crimes/
[2] Office of the Prosecutor Policy on Environmental Crimes
دفتر خط مشی پیگیری جنایات زیست‌محیطی
[۴] Environmental Crimes Under the Rome Statute
[5] ویراستار ادبی: صادق بشیره(گروه پژوهشی آکادمی بیگدلی)